بحث بی آبی زاینده رود وتخریب پل های تاریخی به دلیل عدم وجود آب در بستر زاینده رود بحث داغی است که این روزها با آن مواجه هستیم اما آلودگی هوا و تاثیر آن بر تخریب این بناها گویی از قلم افتاده است.

به گزارش الهه راستین خبرنگار صاحب نیوز، آلودگی هوا یکی از معضلات کلان شهر اصفهان است که به دلیل روند تدریجی و پیش روی روز افزون خود اثرات جبران ناپذیری بر آثار تاریخی می گذارد. این آلودگی با پیشرفت فناوری و وجود ماشین های صنعتی بسیار بیشتر شده و تاثیرات مخرب آن بر روی آجرها، کاشی‌ها و دیگر بخش های یک بنای تاریخی قابل مشاهده است.

مهدی فقیهی، پژوهشگر میراث فرهنگی دراین باره گفت: دود ناشی از سوخت های فسیلی نه تنها بر آجر و سنگ، بلکه بر کاشی‌ و چوب نیزاثر گذاشته و مثل خوره آنها را می بلعد.

وی افزود: گنبدهای فیروزه ای مساجد شهر بر اثر آلودگی هوا پوسته پوسته شده و در حال تخریب اند و باران های اسیدی در حال از بین بردن آثار تاریخی می باشند.

دی اکسیدکربن موجود در هوا و دود ماشین ها و کارخانه‌جات وقتی با رطوبت هوا ترکیب می شوند، تبدیل به مایعات و بخارات اسیدی شده و با نشست بر روی آجرها وکاشی ها، باعث ایجاد چربی بر روی آنها می شوند. این در حالی است که تغییرات حرارتی و افزایش و کاهش دما نیز از جمله عوامل مخرب بناهای تاریخی به شمار می آیند که این در مورد شهر اصفهان با آب و هوای نیمه کویری و خشک و کم آبی های اخیر تشدید می شود.

فقیهی گفت: علاوه بر این دی اکسیدکرین موجود در هوا در صورتی که دمای بالاتر از حد معمول پیدا کند سرعت تخریب را تسریع ‌ بخشیده و دوده و گازهایی نظیر «انیدرید کربنیک »و« انیدرید سولفورو»درهنگام ترکیب با آب باران و برف به اسیدهایی چون سولفورو و سولفوریک تبدیل می شوند.

در آمارهای به دست آمده به طور متوسط شش درصد (۶% ) وزن سوخت‌های معمولی مصرفی تبدیل به دوده می شود که از این میزان تا پنج درصد (۵% )اسید سولفوریک به‌دست می‌آید.

در هر حال در شهرهایی که در دهه های اخیر دچار آلودگی صنعتی و ترافیکی شده اند روند تخریب آثار تاریخی بسیار نمایان تر است؛ چرا که آلودگی هوا به شدت بر روی منظر و فضای بیرونی بناها اثر گذاشته و جلوه بصری آنها را از میان می برد. درشهرهایی چون اصفهان و تهران که در معرض آلودگی صنعتی و ترافیکی هستند، صنعت گردش گری نیز از رونق افتاده و کمتر گردش گری حاضر است که به خاطر تماشای یک اثر تاریخی، دودهای سمی موجود در هوای این شهرها را استشمام کند.

هم اکنون براساس مطالعات انجام شده، اصفهان پس از تهران دومین کلان شهر کشور است که از آلودگی هوا رنج می برد و صد البته وجود چند تابلوی نشان دهنده وضعیت گازها در برخی از خیابان ها برای مشاهده این موضوع اکتفا نخواهد کرد.

در کشورهایی مانند چین، ژاپن، آمریکا، روسیه و کشورهای دیگر، فیلترهایی در قسمت دودکش کارخانه ها و اگزوز خودرو‌ها تعبیه شده تا از آلودگی ها بکاهد. ضمن این که در همین کشورها با اصلاح سوخت مصرفی خودروها و طراحی خودروهای کم مصرف، تولید آلاینده ها به حداقل خود رسیده است.

تخریب خاموش در کمین آثار تاریخی
اما منصور زیرک، کارشناس دیگر میراث فرهنگی نیز پیرامون روند تخریب آثار تاریخی گفت نظری مشابه دارد.

وی در این باره می گوید: همانگونه که می دانید روند پوسیدگی و تخریب برتمامی مواد موجود درطبیعت اثرگذار است؛ اما معمولا آثاری که با مواد آلی ساخته شده اند مثل کتاب ها واسناد کاغذی، عاج ، پارچه ها، آثارچرمی، آثار چوبی و آثاری ازاین قبیل درمقابل عوامل تخریبی آسیب پذیرتر هستند و روند تخریب بر آنها سریعتر اتفاق می افتد. اما آثاری که ازمواد غیرآلی یا معدنی تشکیل شده اند مثل سنگ ها، فلزات، شیشه و آثاری از این دست تا حدودی درمقابل عوامل تخریبی مقاوم تر هستند. هرچند این گونه آثار هم در مقابل عوامل تخریبی آسیب پذیر هستند؛ اما به طورطبیعی روند تخریبی کمتری دارند.

وی افزود: عواملی که باعث تخریب آثار تاریخی می شوند را می توان در دو دسته کلی قرار داد. عوامل انسانی و عوامل طبیعی. تخریب های انسانی خود به دو دسته تخریب عمدی و سهوی تقسیم می شوند. در جوامع مختلف بشری بسیاراتفاق می افتد که یک اثر مورد بی مهری های سیاسی، نژادی، قومی ویا فرهنگی قرار می گیردو به طورعمدی تا آستانه تخریب تهدید می شود؛ در حقیقت نوشتن یادگاری به نوعی نمونه  بارز همین بی مهری فرهنگی است که برخی افراد عمدی و با نیت قبلی آثارتاریخی خود را تخریب می کنند.

زیرک ادامه داد: اما شاید آن دسته ازعوامل که به شکل خاموش آثارتاریخی ما را با تهدید مواجه می کنند، تخریب طبیعی است که به شکل های مختلف اثرات جبران ناپذیری برآثار تاریخی گذاشته و زمینه سازتخریب های بعدی می باشند.از جمله این عوامل می توان به نور، رطوبت وعوامل جوی، دما و آلودگی هوا اشاره کرد.

وی با بیان اینکه  شاید آلودگی هوا در این سال های اخیر به صورت خزنده و آرام آرام در حال پوساندن وتخریب آثارتاریخی ما است و جو زمین علاوه بر بخارآب دارای آلوده کننده های بسیاری است که ممکن است برای آثارتاریخی مضرباشد گفت: درمناطق صنعتی مثل اصفهان میزان گاز دی اکسید سولفور که به علت سوخت های فسیلی ایجاد می شود به مراتب بیشترازنواحی غیرصنعتی است. سوخت کارخانجات، سوخت خودروها ازعوامل بسیار مخرب برای آثارتاریخی می باشد.

زیرک معتقد است  گازسولفورهیدروژن موجود درهوا با همه آثار فلزی به جزطلا ترکیب شده و سولفورهای تیره رنگی رابه وجود می آورد که درنهایت به تخریب اثرمی انجامد. وی افزود: دربسیاری از رنگ های به کاررفته در مینیاتورهای قدیمی به علت استفاده ازرنگ های معدنی و وجود مقداری ازفلزات گوناگون این خطر وجود دارد که در اثر ترکیب با سولفورهیدروژن موجود در هوا رنگ ها تیره شود و همچنین سست شدن بست رنگ ها را درپی دارد که در نهایت تخریب رنگ ها را باعث می شود؛ سولفورهیدروژن موجود درهوا درصورت ترکیب با بخارآب در صورتی که بر روی فلزات به خصوص درهای نفیس مثل درمدرسه  چهارباغ ودرمسجد جامع عباسی بنشیند تبدیل به اسید سولفوریک شده که نه تنها برای اشیاء وآثارتاریخی بسیار خطرناک است؛ بلکه برای موجودات زنده هم بسیارخطرناک است.

درحقیقت این آلاینده های شیمیایی علاوه بر تخریب مستقیم بر روی برخی از مواد مثل فلزات، باعث سرعت در روند تخریب درمصالح به کار رفته در بناها گردیده و به مرور زمان باعث تخریب بناهای تاریخی می شود.

وی در ادامه گفت: هرچند انقلاب صنعتی به پیشرفت جوامع بشری خدمات شایانی کرده است؛ اما متاسفانه با افزایش آلاینده های زیست محیطی در اکثر نقاط دنیا زمینه ساز بیماری های بسیار برای انسان و همچنین باعث تسریع روند تخریبی در آثارتاریخی شده .به امید روزی که با کنترل آلاینده های شیمیایی به کودکان و آثارتاریخی خود حق حیات داده تا آیندگان نیز بتوانند از دیدن این آثار لذت برده و به فرهنگ غنی خود ببالند.

بناهای تاریخی قربانی بی دفاع آلودگی هوا
آلودگی هوای شهرهای بزرگ فضای بیرونی، بناهای تاریخی را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد و سبب نابودی تدریجی این بناها می شود.  آلودگی که در آسمان شهرهای  ایران وجود دارد به طور کلی به دو بخش صنعتی، ترافیک شهری و آلودگی ناشی از تغییرات زیست محیطی همچون وجود ریزگردها و خشک شدن دریاچه ها و رودخانه ها تقسیم می شود.

شهرهایی همانند تهران و اصفهان که در معرض آلودگی صنعتی و ترافیک شهری هستند بناهای تاریخی با ارزشی را در دل خود دارند که متاسفانه روند روبه رشد آلودگی هوا و انتشار مواد سربی باعث پوسیدگی و فرسایش این بناها می شود.

بناهای تاریخی که در سطح کوچکتر هستند همچون سازه های سنگی، مجسمه و تندیس ها باید با پوشش های مخصوص پوشانده شوند.

  ۱۳۹۲/۰۹/۰۹

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: